Түгшүүрт байдлын өөрийн үнэлэмжээ тодорхойлоорой
Нийтлэлч: Familycenter.mn

 

Та “Түгшүүрт байдлын өөрийн үнэлэмжийн хэмжүүр”-ийг дараах сорилоор тодорхойлоорой. Энэхүү аргачлал тухайн нөхцөл байдалд болон бие хүний хувьд илрэх түгшүүрийг өөрийн үнэлэлтээр судлан тодорхойлоход чиглэгдсэн шинжлэх ухааны үндэслэлтэй арга юм. Энэхүү аргыг Америкийн сэтгэл зүйч Ч.Д. Спилбергер боловсруулсан ба оросын сэтгэл зүйч Ю.Л. Ханин засварлан өөрчилсөн байдаг.

Нөхцөл байдлыг аюул заналхийллийн шинжтэйгээр хүлээн авч, ийм нөхцөлд түгшүүрийн байдалтай хариу үйлдэл үзүүлэх нь бие хүний түгшүүр юм. Нөгөө талаас хүний ямар нэг түгшүүртэй асуудалд өртөх байдал, тухайн асуудалд хариу үйлдэл үзүүлэх тогтвортой шинж чанарыг хэлдэг. 

Бие хүний түгшүүр нь нэр төр, өөрийн үнэлэлт, өөрийгөө хүндлэх байдалд нөлөөлж, нөхцөл байдалтай холбоотой тодорхой өдөөгчийг хүртэж хүлээн авах үед идэвхждэг. 

Тухайн үеийн түгшүүр бол тайван бус, зовиуртай, уцаартай байдлаар илэрдэг ба анхаарлын хэвийн байдлыг алдагдуулж, зарим үед хөдөлгөөнд сөргөөр нөлөөлдөг. Мөн тайван биш байх, хэт ачаалал үүсэх, санаа зовох, сэтгэл тавгүй байх гэх мэт субъектийн өөрийн мэдэрч буй сэтгэлийн хөдөлгөөний байдал юм. Энэ нь сэтгэлийн хөдөлгөөний хариу үйлдлийн байдлаар үүсч тодорхой цаг хугацаанд өөр өөр эрчим, хөдөлгөөнөөр илэрч болно. Бие хүний түгшүүрт байдлын өндөр үзүүлэлт нь мэдрэлийн хямралууд, сэтгэлийн хөдөлгөөний болон сэтгэлийн тайван бус байдал бөгөөд сэтгэц болон биеийн өвчнүүдтэй холбоотой илэрч болдог.

Ажилдаа санаа зовних зэрэг зохих түвшний түгшүүр нь идэвхтэй, бүтээлч бие хүний ердийн онцлог. Хүн тус бүрд үнэмлэхүй, өөрөөр хэлбэл байх ёстой түгшүүр илэрдэг ба энэ нь зохих ач холбогдолтой. Түгшүүрийн ийм төрлийн илрэл биеэ авч явах байдлыг үнэлж дүгнэх, өөрийн хяналт хүмүүжлийн бүрэлдүүлэгч хүчин зүйл болж өгдөг. Энэ тохиолдолд ач холбогдолтой түгшүүрийн үнэмлэхүй бодгаль хувийн түвшин яригдаж болно.

Спилбергерийн асуулга нь сэтгэлийн зовиурыг бие хүний шинж болон байдал гэсэн утгаар тодорхойлсон арга юм. Үүнийг орос хэл дээр зохицуулан өөрчилсөн эрдэмтэн бол Ханин юм.

Өөрийн үнэлгээний энэхүү хэмжүүр хоёр хэсгээс бүрдэх ба тус бүр бие хүний болон нөхцөл байдлын түгшүүрийн илрэлийг тодорхойлно.

  

НӨХЦӨЛ БАЙДЛЫН ТҮГШҮҮРИЙН СОРИЛ

Дараах бодомжийг анхааралтай уншиж тухайн агшинд таны хувьд ямар байгааг илэрхийлэн хариултын тохирох оноог сонгоно. Асуултыг удаан бодох шаардлагагүй. Учир нь хариулт зөв, буруу гэж тодорхойлогдохгүй.

№

Бодомж / хариулт

Үгүй, тийм биш

Бараг тийм

Үнэн 

Эргэлзээгүй үнэн

1.

Би тайван байна.

1

2

3

4

2.

Надад ямар ч аюул тулгараагүй байна.

1

2

3

4

3.

Би түгшүүртэй байдалд байна.

1

2

3

4

4.

Надад өрөвдөх, харамсах сэтгэл төрж байна.

1

2

3

4

5.

Би чөлөөтэй байна.

1

2

3

4

6.

Миний урам хугарсан байна.

1

2

3

4

7.

Байж болох амжилтгүй зүйл намайг зовоож байна.

1

2

3

4

8.

Амарсан байдлыг би дотроо мэдэрч байна.

1

2

3

4

9.

Би өөртөө сэтгэл хангалуун биш байна.

1

2

3

4

10.

Би дотоод тааламжтай байдлыг мэдэрч байна.

1

2

3

4

11.

Би өөртөө итгэлтэй байна.

1

2

3

4

12.

Миний сэтгэл тавгүй байна.

1

2

3

4

13.

Би байх суух газраа олохгүй байна.

1

2

3

4

14.

Сэтгэл минь гэгэлзэж байна.

1

2

3

4

15.

Би хүчээ шавхан дайчилсан байна.

1

2

3

4

16.

Сэтгэл хангалуун байна.

1

2

3

4

17.

Сэтгэл минь түгшсэн байна.

1

2

3

4

18.

Миний сэтгэл дэндүү хөөрсөн байна.

1

2

3

4

19.

Би баяр баясгалантай байна.

1

2

3

4

20.

Надад тааламжтай байна.

1

2

3

4

 

Түлхүүр:

Нөхцөл байдлын түгшүүр

Бодомжийн дугаар

   Хариулт 

    Үгүй, тийм биш

    Бараг тийм

     Үнэн 

    Эргэлзээгүй         үнэн

1.

4

3

2

1

2.

4

3

2

1

3.

1

2

3

4

4.

1

2

3

4

5.

4

3

2

1

6.

1

2

3

4

7.

1

2

3

4

8.

4

3

2

1

9.

1

2

3

4

10.

4

3

2

1

11.

4

3

2

1

12.

1

2

3

4

13.

1

2

2

2

14.

1

2

3

4

15.

4

3

2

1

16.

4

3

2

1

17.

1

2

3

4

18.

1

2

3

4

19.

4

3

2

1

20.

4

3

2

1

Бие хүний түгшүүрийн хэмжүүр

Асуулгын заавар

   Одоо та доорх бодомжийг анхааралтай уншин өөрт тохирох хариултын харгалзах оноог дугуйлна уу. ингэхдээ та доорх байдлуудад ерөнхийдөө хэрхэн биеэ авч явдгийг анхаарч хариулаарай. Харин асуултыг удаан бодох шаардлагагүй учир нь хариулт зөв ба буруу гэж тодорхойлогдохгүй.

 

№

Бодомж хариулт

Үгүй, тийм биш

Бараг тийм

Үнэн 

Эргэлзээгүй үнэн

1.

Би баяр хөөртэй байдаг.

1

2

3

4

2.

Би амархан ядардаг.

1

2

3

4

3.

Би амархан уйлдаг.

1

2

3

4

4.

Би бусадтай адил жаргалтай баймаар байна.

1

2

3

4

5.

Түргэн хугацаанд шийдвэр гаргаж чадаагүйгээс алдах тохиолдол бий.

1

2

3

4

6.

Би сэргэлэн цовоо байдаг.

1

2

3

4

7.

Би тайван, самбаатай, дайчин

1

2

3

4

8.

Байж болох бэрхшээл намайг зовоодог.

1

2

3

4

9.

Жижиг зүйлээс санаа зовох нь бий

1

2

3

4

10.

Би аз жаргалтай байна

1

2

3

4

11.

Бүх л зүйлийг би эмзэг тусгадаг

1

2

3

4

12.

Надад өөртөө итгэлтэй байдал дутагддаг

1

2

3

4

13.

Би аюулгүй байдалд байна

1

2

3

4

14.

Би шүүмжлэлтэй нөхцөлөөс зайлсхийдэг

1

2

3

4

15.

Сэтгэлээр шаналж унасан байдалтай байна.

1

2

3

4

16.

Би сэтгэл хангалуун байдаг

1

2

3

4

17.

Бүх л зүйл миний анхаарлыг сарниулж намайг зовоодог.

1

2

3

4

18.

Урам хугарсан, явдлаа мартаж чаддаггүй

1

2

3

4

19.

Би тайван төлөв хүн

1

2

3

4

20.

Өөрийн хийх ажлыг бодохоор тайван биш болдог

1

2

3

4

 

 

Түлхүүр:

Бие хүний түгшүүр

Бодомжийн дугаар

Хариулт 

Үгүй, тийм биш

Бараг тийм

Үнэн 

Эргэлзээгүй үнэн

1.

4

3

2

1

2.

1

2

3

4

3.

1

2

3

4

4.

1

2

3

4

5.

1

2

3

4

6.

4

3

2

1

7.

4

3

2

1

8.

1

2

3

4

9.

1

2

3

4

10.

4

3

2

1

11.

1

2

3

4

12.

1

2

3

4

13.

1

2

2

2

14.

1

2

3

4

15.

1

2

3

4

16.

4

3

2

1

17.

1

2

3

4

18.

1

2

3

4

19.

4

3

2

1

20.

1

2

3

4

Сорилын дүн

Нийлбэр оноо өндөр байх тусам түгшүүртэй байдал их байна гэсэн үг юм. Үүнд дараах байдлыг баримжаалан дүгнэлт хийж болно.

  1. 30 хүртэлх оноо- бага, доогуур зэрэг
  2. 31-44 оноо- тогтвортой, дунд зэрэг
  3. 45 ба түүнээс дээш оноо- өндөр дээгүүр байна.

Мөн тогтвортой дунд зэргийн түвшнээс хэт ихээр хэлбэлзэх тохиолдлыг анхаарах шаардлагатай. Түгшүүрийн өндөр илрэлтэй хүн амжилтанд хүрэх, өөртөө итгэх итгэлээ нэмэгдүүлэх хэрэгтэй. Үүний тулд үйл ажиллагааны утга учрыг ухамсарлан түүнийг зорилт тус бүрээр нь төлөвлөх явдал чухал бөгөөд өөртөө итгэлтэй байдал ач холбогдолтой юм.

Бага буюу доогуур зэргийн түгшүүрийн үед үүний эсрэгээр үйл ажиллагааны өдөөгч хүчин зүйлсийг болон сонирхол, хариуцлагыг идэвхжүүлэх шаардлагатай. Үүний тулд хариуцлагатай байх мэдрэмжийг хөгжүүлэх хэрэгтэй.

Энэхүү хэмжүүрийн үр дүнг өөрийн дадал хэвшил, сэтгэл зүйн байдлаа зохицуулах болон сэтгэц оношилгооны зорилгоор хэрэглэнэ.

Эх сурвалж: Клиник практикт хэрэглэх аргачлалууд, УБ 2017

ШИНЭ МЭДЭЭ