Тус хэлэлцүүлгийг НҮБ-ын Хүн амын сан, Европын Холбооны төлөөлөгчийн газар хамтран зохион байгуулсан бөгөөд Монголд ЖСХ-ийн бодит байдал ямар байгааг, мөн ЖСХ-ийн бүх хэлбэрийг таслан зогсооход хүн бүр хэрхэн хувь нэмрээ оруулж болох асуудлыг хэлэлцсэн юм. Энэ үеэр салбарын мэргэжилтнүүд, Жендэрт суурилсан хүчирхийллийн асуудлаар хууль эрх зүйн орчин хангалттай бүрдсэн хэдий ч хэрэгжилт учир дутагдалтай байгааг онцлов. Мөн хүчирхийлэлд өртсөний дараа бус хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх түвшинд анхаарч ажиллах нь чухал болоод байгаа бөгөөд ялангуяа урьдчилан сэргийлэх хүрээнд ажиллахдаа бүх түвшинд арга барилаа өөрчлөх шаардлагатай болохыг БШУ-ы дэд сайд Г.Ганбаяр илэрхийлсэн билээ.

Тиймээс уншигчиддаа хувь хүн өөрийгөө хүчирхийллээс хамгаалах, учирч болох эрсдэлээс сэргийлэхийн тулд ирээдүйн хүчирхийлэгч байж болзошгүй шинж тэмдгүүдийг танихад туслахаар Хөөрхөн зүрх ТББ-ын тэргүүн, сэтгэл зүйч  А.Хонгорзулын ярилцлагаас уншигчиддаа  тоймлон хүргэж байна. Харилцааны эхний шатанд эдгээр шинж тэмдгүүд илэрсэн нөхцөлд энэ талаар хамтрагчтайгаа чөлөөтэй ярилцаж, харилцан ойлголцох нь чухал юм. 

Олон жилийн туршилтын үр дүнд судлаачид танилцаад зургаа ба түүнээс бага сарын хугацаанд гэр бүл болсон хосуудын дунд гэр бүлийн хүчирхийлэл гарах магадлал их байдгийг тогтоожээ. Гэтэл дөнгөж танилцах үед өнөөх хүн нь хамгийн сайхнаараа аашилдаг бөгөөд үүнд нь хууртаад суух тохиолдол байдаг. Ялангуяа 25-аас доош насандаа хүнтэй суух нь энэ эрсдэлийг дагуулж болзошгүй байдаг.  Хүнээ зөв сонгоорой гэж хэлэх их амархан. Гэхдээ үерхэл нөхөрлөлийн харилцаанд маш болгоомжтой хандах нь чухал юм.

Амархан уурладаг: Огцом уурладаг гэж бид ярьдаг. Өөрөөр хэлбэл шалихгүй зүйлд шалтаглан хэрүүл хийж, үргэлж алдаа хийдэг мэтээр ойлгуулан буруутгадаг.

Маш их хартай:  Монголчууд хайртай бол хартай гэдэг. Гэтэл хайртай бол хайртай л байхгүй юу. Хайр бол хардалт биш. Хүчирхийлэл бол хайр биш. Хайр бол хүчирхийлэл биш. Дийлэнх хүн хайртай болохоороо л харддаг гэж боддог. Энэ бол тухайн хүний өөртөө итгэлгүй байдлыг итгэж байна. Хосын хооронд итгэлцэл байхгүй гэсэн үг. Үнэхээр хуураагүй, хуурч харагдаагүй л бол хардах ёсгүй юм. Хардалт гэхээр тусдаа шинжлэх ухааны талаар ярих шаардлага гарна. Нэг үгээр тайлбарлавал хардалт бол үл итгэх, эргэлзээ юм.

Бусдыг буруутгадаг: Өөрийн хийсэн буруу үйлдэлдээ хариуцлага хүлээлгүй бусдаас бурууг хайдаг. “Чи тэгсэн болохоор миний уурыг хүргэчихлээ. Тэгээгүй бол би уурлахгүй л байх байсан юм” гэдэг. Асуудалд хэрхэн хандаж байгаа нь тэр хүний л асуудал байдаг. Гэтэл бусад хүн яагаад түүний өмнө хариуцлага хүлээх ёстой гэж. Хүчирхийлэл дунд өссөн хүүхэд хүчирхийлэгч болох магадлалтай байдаг. Хүчирхийлэл гэхээр заавал биеийн бус сэтгэл санааны, оюун санааны, нийгмийн, эдийн засгийн, бэлгийн гэх мэт олон төрөл байдаг. Багадаа ямар нэг байдлаар хүчирхийлэлд өртөж байсан бол хүчирхийлэгч болох магадлалтай. Хүүхдийн үг яриа хөгжөөгүй байх тусмаа эцэг эхийнхээ хүйтэн хөндий харилцааг хамгийн өндөр түвшинд ойлгож мэдэрдэг. Тэр дунд өссөн хүүхэд хүчирхийлэгч болох талтай. Учир нь хайр тэнд ижил түвшинд хуваарилагдаагүй байдаг. Тэгэхээр эцэг эхчүүд маань хоорондын харилцаан дээрээ маш их анхаарах хэрэгтэй. Бидний толь хүүхэд шүү дээ.

Эмэгтэйчүүдийг дорд үздэг: Манай улс бол эцгийн эрхт ёс давамгайлсан орон. Энэ нь эрэгтэй хүн бол эмэгтэйчүүдээс илүү, хүч чадал, оюун ухаанаараа алсын хараатай байдаг гэдэг. Уг нь эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс эхээс төрөхдөө л тэгш эрхтэй байдаг. Эмэгтэйчүүдийг “Үс нь урт боловч ухаан нь богино” гэдэг. Гэтэл тийм биш. Эмэгтэйчүүдийг чадваргүй, сул дорой гэж үздэгээс хүчирхийлэл үйлдэж байна. Уламжлал гэж сүүлийн үед их ярьдаг болжээ. Харин ч уламжлалаа дагавал эмэгтэйчүүдийг илүүтэй хайрлан хүндэтгэх юм биш үү.

Бодит бус хүлээлттэй байдаг: Хүүхэд байхдаа мэдэрч үзээгүй амьдралаа сэтгэлдээ төсөөлж хүлээлт бий болгочихоод тэрийгээ босгож чадахгүй болохоороо бухимдаж дэргэдэх хүндээ уур, бухимдлаа гаргадаг. Гэтэл амьдрал тийм биш. Хамтдаа бүхнийг бий болгож, босгодог. Амьдралд санаснаар болохгүй зүйл их ч хүлээлтээ бодит болгох хэрэгтэй. Бодит биш мөрөөдөл байлаа гэхэд хүн мөрөөдөх эрхтэй. Гэхдээ мөрөөдөлдөө хүрэхийн тулд амьдралын зорилготой байх хэрэгтэй. Зорилготой байхын тулд зорилтууд чинь бодит байх хэрэгтэй. Зорилтоо биелүүлэхийн тулд яах вэ? Энэ мэтээр мөрөөдлөө биелүүлэх зам нь тодорхой байх ёстой. Гэтэл зарим хүн тодорхой бус зүйл бий болгож тархиндаа зурчхаад хүчирхийлэл үйлддэг.

Бусдын амжилтыг үл ойшоодог: Бид сошл ертөнцөд үүнийг илүүтэй хардаг. Амжилттай яваа хүн рүү сэтгэгдлээр дайрч давшилдаг. Гэтэл бид амжилтаар нь харин ч бахархах ёстой шүү дээ. Энэ хүний амжилтаас би өөртөө хэрхэн юуг тусгаж авах вэ гэх зэргээр эерэгээр бодох хэрэгтэй. Бусдын амжилтыг үнэлж чадахгүй байна гэдэг эцсийн дүндээ өөрийгөө үнэлж чадахгүй байна гэсэн үг.

Хэт сайн ханддаг: Энэхүү хандлагыг бодит эсэхийг нь анзаарах хэрэгтэй. Яагаад үнэ цэнэтэй бэлэг өгдөг, яагаад цэцэг явуулаад байдгийг бодох хэрэгтэй. Энэ мэт дэндүү их хайр халамжаараа дэргэдэх хүнээсээ мэдээлэл цуглуулж дараа нь эргээд түүний эсрэг зэвсэг болгон ашигладаг. Хүн болгонд хувийн нууц гэж бий. Бид хоёр суучихсан, бие биедээ хайртай л юм чинь нэг хүн болсон гээд нууц байх ёсгүй гэж ойлгодог. Гэтэл үгүй юм. Жишээ нь, залуучууд бие биенийхээ нүүр хуудасны нууц үгийг нь мэддэг, утсыг нь шалгах нь бий. Манай үйлчлүүлэгчдийн дийлэнх нь “Хайртай л бол хоёр хүний хооронд нууц байх ёсгүй биз дээ” гэдэг. Энэ нь гагцхүү нууцын асуудал биш. Хувь хүний орон зайн тухай ойлголт. Үүнд итгэлцлийн асуудал чухал байна. Тухайн хүндээ үнэхээр итгэж байвал хэзээ ч хувийн орон зайд нь халдахгүй. Хайранд хүндэтгэл гэх зүйл байхгүй учраас итгэхгүй байна. Хамтрагчдаа итгэхгүй байна гэдэг өөртөө итгэхгүй л байна гэсэн үг.